Tek ve çok yıllık

   Oldukça tanınan bu cins, çok büyük bir tür çeşitliliğine sahiptir (botanik türleri de, bahçecilikte çeşitli tür ve çeşitlerin melezlenmesiyle elde edilmiş çeşitleri de).  Çeşitli boyutlara ve formlara sahip bu bitkilerin, kullanımları da büyük bir çeşitlilik gösterir.

Burada değinilecek olan türler şunlardır:

Dianthus caryophyllus (çok yıllık ve tek yıllık).

Dianthus plumarius.

Dianthus detoides ya da alpina (kaya bahçelerinin bodur karanfilleridir).

Dianthus sinensis (çin karanfilleri).

Dianthus barbatus (katmerli ya da katmersiz).

 

DIANTHUS CARYOPHYLLUS

 

   50-70 cm arası boylanabilen, alttan itibaren dallanmış odunsu  bir bitkidir. Yapraklar, mavi-yeşil, gümüşümsü gri renkte, genellikle katmerli olan hoş kokulu çiçekleri ise mavi hariç her renktedir.

 

Dikkat çekici özelliği: Uzun süre dayanabilen, çok hoş kokulu kesme çiçekler olmalarıdır.

 

Toprak ve ışık isteği: Kireçli de dahil her çeşit toprakta ve güneşli ortamlarda yetişir. Çok asitli topraklardan hoşlanmaz.

 

Üretimi: 3 şekilde üretilmesi  mümkündür.

1)      Tohumları Nisan'dan Mayıs'a kadar uygun konumdaki fideliğe ekilir. Çimlenmeleri için ışığa ihtiyacı olan tohumların üzerlerinin örtülmemesi gerekir.

Bitkiler arasında 10 cm olacak şekilde, fideliğe şaşırtmaları yapılır. Fideler tercihen Ekim ayında (ya da Mart), 30 cm’lik aralıklarla toprağa dikilir.

Çiçeklenme, çeşide göre, Mayıs sonundan donlar başlayıncaya kadar yayılır.

2)      Çelik alımı: Bazı türler için tek çoğaltma yöntemidir.

Eylül'de sap boyunca gelişen genç sürgünler, cam örtü altındaki    kumlu toprağa daldırılır. Karanfil çelikleri nem fazlalığına karşı aşırı duyarlı olduğu için ölçülü bir sulama yapılmalıdır. Aksi taktirde çelikler çürüyebilir. Çelikler hafifçe havalandırılıp, sıcak günlerde ise gölgelendirilmelilerdir. Köklenme dört ya da beş haftada gerçekleşir. Elde edilen fideler hafif toprakla dolu bir saksıya alınır. Saksılar soğuk cam örtü altına yerleştirilip, saman örtüsüyle kıştan korunmalılardır. Nihayetinde genç bitkiler, Nisan ayında topraktaki yerlerine dikilir. Çeliklerin gelişimi için kireçli toprakların tercih edilmelidir.

3)      Daldırma: Çelik alımından, daha kolay başarılabilen bir yöntemdir. Temmuz – Ağustos aylarında, sürgünleri yeterince olgunlaştığında, yatırılması tetikleyici bir etki yaratır.

 

ÇOK YILLIK TÜRLERİ  

 

   Dianthus caryophyllus double Triomphe. 70 cm yüksekliğinde bir bitkidir. Uzun, sert  aynı zamanda da esnek sürgünlere sahiptir.  Çatlamamış  çenekli, dalgalı taç yapraklı, saf renklerin hakim olduğu iri çiçekleri vardır. Çiçekleri beyaz, pembe, somonumsu pembe, eflatun ve lal renklidir. Çiçeklenme 15 Haziran'dan 15 Temmuz'a kadar sürer.

 

TEK YILLIK TÜRLERİ

 

   Kış boyunca örtü altında korundukları taktirde çok yıllık olan bu bitkiler genellikle tek yıllık olarak yetiştirilirler. Ekimle aynı sene içinde çiçeklenirler. Genellikle sarınıcı özellikte olmaları, kendileriyle aynı karakterdeki Dianthus marguerite kökenli olmalarından kaynaklanır.

 

Üretimi: Çiçeklenme zamanları,  ekim zamanlarına göre değiştiğinden, pek çok seçenek vardır. 

1)      Temmuz'dan itibaren çiçeklenme: tohumları ocak ayında örtü altında ekilir. Yastık üzerinde bir fideliğe şaşırtmaları yapılır. Fideler Mayıs'ta 25 cm’lik aralıklarla toprağa dikilir.

2)      Eylül'de çiçeklenme: tohumları Mart'ta cam örtü altında ekilir. Fideler Haziran'da 25 cm’lik aralıklarla toprağa dikilir.

3)      Mayıs'tan Ağustos'a kadar süren bir çiçeklenme: tohumlar Ağustos'ta fideliğe ekilir; yine uygun konumdaki bir fideliğe şaşırtmaları yapılır. Örneğin, donlardan   korunaklı bir duvar dibi ya da daha iyisi soğuk cam örtü altında (ya da soğuk serada) kışı geçirmesi sağlanır. Elde edilen fideler Mart – Nisan aylarında, her yönden 25 cm mesafe kalacak şekilde toprağa dikilir.

4)      Her durumda, tohumların çimlenme için ışığa ihtiyaçları vardır, bu nedenle üzerleri örtülmemelidir.

 

Uygulama alanı: Genellikle kesme çiçek üretiminde kullanılır.

Çeşitleri:

·        Marguerite karanfili. 50 cm’lik bir boya sahip, oldukça bol çiçekli bu çeşidin, her biri orta boyutlarda çiçek taşıyan, ince ve esnek çok sayıda çiçek sapı vardır. Katmerli ve hoş kokulu çiçeklerin dalgalı taç yaprakları ve çeşitli renkleri (beyaz, pembe, sarı, kırmızı ve mor) vardır. Çiçeklenme Ekim'den 5-6 ay sonra gerçekleşir. Tohumları Ocak ayında ekildiğinde, Temmuz'dan donlar başlayıncaya dek çiçek açar.

·        İri Chabaud  karanfili.   50 cm yüksekliğinde, bir önceki çeşitten daha geliştirilmiş niteliklere sahip bir bitkidir. Bol çiçeklenme özelliğini korur. Sapları daha sağlamdır, çiçekler daha iri, daha katmerli, daha kokuludur ve renk çeşitliliği daha geniş bir aralığa yayılmıştır. Başlıca renkleri pembe ve kırmızıdır. Ekimden 6-7 ay sonra çiçeklenir. Tohumları Ocak ayında ekildiği taktirde, Temmuz'dan Ekim'e kadar süren kademeli bir çiçeklenme elde edilir. Gerektiği gibi korunabildiğinde, çiçeklenme kışın da devam eder. Üretiminin çok kolay olmasının yanı sıra, kesme çiçek olarak kullanılan bahçe karanfillerinin en iyisidir.

·        İri ‘Enfant de Nice’ (‘Nis Çocuğu’) karanfili. Yüksekliği 40 cm’dir. Bir önceki çeşitten türetilmiştir fakat, saksıda ve bitki yastıklarında daha rahat yetiştirilebilen, daha kısa boylu bir yapıdadır. Yapraklanma mavi-yeşil renkli; saplar ise oldukça sert ve sağlamdır. Çiçekler 7-8 cm çapında ve oldukça iridir. Çeneği genellikle yuvarlak ve çatlamıştır. Dalgalı olmayan taç yapraklar çok sayıdadır. Bir önceki çeşitte de olduğu gibi, çiçeklenme ekimden 6-7 ay sonra gerçekleşir. Renkler de hemen hemen bir önceki çeşidinkilerle aynıdır.

 

DIANTHUS  PLUMARIUS

 

   25-30 cm arası boya ulaşabilen, çok yıllık, Dianthus caryophyllus’tan, daha kısa, dar, dallanmış ve dağınık formuyla, daha uzun, dar ve daha mavi yapraklarıyla ayrılır. Çiçeklenme Mayıs'tan Temmuz'a kadardır. Taç yaprakları lime lime olan çiçekler çok bol kokululardır. Çeşitlerinin büyük bir çoğunluğu tohum yoluyla çoğaltılabilir. Fakat bazı durumlarda, sadece çelik alımıyla çeşidin özelliklerini tamamen taşıyan bireyler yetiştirilebilir.

 

Dikkat çekici özelliği: Yoğun ve hoş bir kokulu, uzun süreli çiçeklenmesidir. Yoğun ve düzenli bir formu vardır.

 

Toprak ve ışık isteği: Güneşli konumlardaki, kireçli de dahil olmak üzere her çeşit toprakta yetişir.  Kıyı iklimine de dayanıklıdır.

 

Üretimi: Çelik alımıyla çoğaltılması Dianthus caryophyllus’unkiyle aynı şekilde yapılır.

   Çelik alımı, tohumla üretim dışında, çeşitleri üretebilmenin tek yoludur. Tohumla çoğaltılanlar, Nisan'dan Mayıs'a kadar uygun konumdaki fideliğe ekilip, yine fidelikte, 10 cm’lik dikim aralıklarıyla şaşırtmaya alınırlar. Tercihen ekim ayında (ya da ilkbaharda, Mart ayında), 25 cm’lik aralıklarla toprağa dikilirler.

   Kök ayrımı yapılması da mümkündür. Genellikle çiçeklenmeden sonra ya da sonbaharda gerçekleştirilir. Kök ayrımı yoluyla elde edilen bitkiler, 15 cm’lik aralıklarla fidelikte şaşırtmaya alınır. Toprak gevşek ve gözenekli yapıda olmalıdır. Genç bitkiler ilkbaharda ya da gelecek sonbaharda toprağa dikilirler.

 

Uygulama alanı: Asıl kullanım yeri bordürler olmakla birlikte kesme çiçek olarak da kullanılır (hoş kokulu güzel çiçek buketleri oluşturur).

 

Çeşitleri:

·        Katmerli Dianthus plumarius. 30 cm boyundaki bu çeşidin, 5-6 cm genişliğinde, taç yaprakları oldukça kıvrımlı, çeşitli canlı renklerde (beyaz, kırmızı, pembe, koyu kırmızı, lal rengi) iri çiçekleri vardır.

Özellikle bazı çeşitleri çok ilginçtir. Bunlar sadece çelik alımıyla çoğaltıldıkları halde, özellikleri tam olarak sabitlenememiştir.

Ekim sonrası gerçekleştirilen eleme yöntemi, çeşitli renklerde güzel çeşitlerin elde edilmesini sağlamıştır.

·        Dianthus plumarius ‘Sonata’. Oldukça dilimli  ve bol katmerli çiçekleri vardır. Çiçeklenmesi erken ve oldukça yoğundur.

·        Dianthus plumarius ‘Simple’. Çiçekleri katmersizdir.

 

 

DIANTHUS DELTOIDES YA DA ALPINA

 

   Ufak boylu, dağda yetişen türlerdir.

 

Dikkat çekici özelliği: Çok bol bir çiçeklenmeye sahip, yer örtücü bir bitki olmasıdır.

 

Toprak ve ışık isteği: Güneşli ortamdaki, kireçli ve kurak da dahil olmak üzere, her çeşit toprakta yetişir. Kıyı iklimine de dayanıklıdır.

 

Üretimi: Çok yıllık türlerin tohumları, Mayıs – Haziran aylarında fideliğe ekilir, fideliğe ya da saksıya şaşırtmaları yapılan genç bitkiler Ekim ayında, 20 cm’lik aralıklarla toprağa dikilir. Tercihe göre, çiçeklenmek üzere saksıda da bırakılabilir.Çiçeklenme gelecek sene, Mayıs'tan Temmuz'a kadar olacaktır. Tek yıllık çeşitlerinin ekimleri, Dianthus caryophyllus’da olduğu gibi, istenilen çiçeklenme dönemine göre değişen ekim tarihlerinde yapılır.

 

Uygulama alanı:  Bu küçük karanfiller, genellikle güneşli konumdaki kaya bahçelerinin, şevlerin, şev taşları aralarının süslenmesinde kullanlırlar.

 

DIANTHUS CHINENSIS

 

   20-30 cm yüksekliğinde, dallanmış bir sapa sahip bitkidir. Sap üzerinde tekil konumlu, kokusuz, dilimli taç yapraklara sahip yoğun çiçekler, mavi ve sarı hariç, beyazdan siyah-kızıla kadar, mor da dahil çeşitli renklerdedir; üzerleri ise farklı renklerde çizgili, lekeli ya da halkalı desenlidir. Yoğun çiçeklenmesi yazdan sonbahara dek devam eder.

 

Dikkat çekici özelliği: Çeşitli renklerdeki, yoğun ve uzun süreli çiçeklenmesidir.

 

Toprak ve ışık isteği: Güneşli konumlardaki, kireçli de dahil her çeşit toprakta yetişir.

 

Üretimi:

1)      Ağustosta gerçekleşecek bir çiçeklenme elde edebilmek için, tohumları Mart'ta, cam örtü altında ekilir ve fideler haziranda, 20 cm’lik aralıklarla toprağa dikilir.

2)      Tohumları Nisan – Mayıs aylarında uygulama alanına ekilir. Daha sonra bitkiler arasında 20 cm kalacak şekilde seyreltme yapılır. Çiçeklenme Ağustos – Eylül aylarında olacaktır.

3)      Tohumları Ağustos'ta fideliğe ekilir, uygun konumdaki fideliğe şaşırtmaları yapıldıktan sonra, donlara karşı korunaklı bir duvar dibi ya da  daha uygunu,  soğuk cam örtü veya soğuk serada kışı geçirmeleri sağlanır. Genç bitkiler Mart – Nisan aylarında topraktaki yerlerine dikilir. Çiçeklenme Mayıs'tan Ağustos'a kadar olacaktır.  Gerekli dikim aralığı 25 cm’dir.

 

Uyulama alanı: Bitki yastıklarında, bordürlerde, kaya bahçelerinde ve şev taşlarının aralarında kullanılır. Saksıda yetiştirildiğinde de oldukça dekoratif bir etki yaratır.

Çeşidi:

·        Dianthus sinensis ‘Imperial’ katmerli çeşidi. 30 cm yüksekliğinde, kenarları dilimli, bol katmerli büyük çiçeklere sahip bir bitkidir.

 

DIANTHUS BARBATUS

 

   İki yıllık olarak üretilen çok yıllık bir bitkidir. 30-40 cm’e ulaşabilen dallanmış sürgünleri, geniş yaprakları vardır. Yoğun miktardaki küçük çiçekleri, mükemmel bir buket oluşturan, yuvarlağımsı demetler şeklinde çiçek kurulları oluşturur. Katmerli ya da katmersiz çiçekler, beyazdan kızıl-siyaha kadar, mor ve kırmızı da dahil büyük bir çeşitlilikte, saf,  lekeli ya da alacalı renklerdedir.

 

Dikkat çekici özelliği: Çok dayanıklı çiçeklerinin geniş renk çeşitliliğidir.

 

Toprak ve ışık isteği: İyi drene olan, her çeşit kireçli toprakta yetişir. Her türlü güneş alma konumuna uygundur. Kıyı iklimine dayanıklıdır.

 

Üretimi:  Tohumları Nisan'dan Haziran'a kadar, uygun konumdaki fideliğe ekilir. Şaşırtmaları 10’ar cm’lik aralıklarla, yine fideliğe yapılır. Genç bitkiler tercihen sonbaharda ya da ilkbaharda toprağa dikilir. Bitkiler arasında bırakılması gereken dikim aralığı 30 cm olmalıdır.  Bodur çeşitleri saksıda yetiştirilmek için çok uygundur.

 

Uygulama alanı: Bitki yastıklarında, kaya bahçelerinde, bordürlerde ve saksılıklarda, renk lekeleri oluşturmak üzere ya da  kesme çiçek kullanılır.

 

Çeşitleri:

Katmersiz Dianthus barbatus’lar

·        Dianthus barbatus ‘Messager’ çeşidi. Çok erken çiçeklenir, yüksekliği 50 cm’dir.

·        Dianthus barbatus ‘Electron’ çeşidi. 60 cm yüksekliğinde, büyük çiçekli bir çeşittir.

·        Dianthus barbatus ‘Hirondelle’ (‘Kırlangıç’) çeşidi. 50 cm yüksekliğinde, vazoda uzun süre dayanabilen bir bitkidir.

Katmerli Dianthus barbatus’lar

·        Dianthus barbatus ‘double’ çeşidi. 60 cm yüksekliğinde, katmersizlere oranla biraz daha geç çiçek açan bir çeşittir. 

·        Dianthus barbatus ‘Pationata’. 50 cm yüksekliğinde değişik çiçeklenmeye sahip bir bitkidir.