Soğanlı

   Asil duruşlarıyla, çiçeklerinin güzelliğiyle, hafif kokularıyla ve zengin renk çeşitleriyle, dünya çapında beğeni toplayan bitkilerdir.

Soğanları, gerçekte bitki için rezerv toplamak üzere başkalaşmış yapraklar olan kabuklardan oluşur.  Merkezden yükselen çiçek sapı yaprakları ve türban, trompet ya da geniş kupalar şeklindeki çiçekleri taşır.

Dikkat çekici özelliği: Görkemli çiçeklerinin güzelliği ve asilliğidir.

Toprak ve ışık isteği: İyi drene olan, humusça zengin ortamları sever. Aşırı nemden ve genellikle de kireçten hoşlanmaz.

Ara formlardaki yeni melezlerin varlığından dolayı Lilium’ların sınıflandırılması oldukça zordur. Fakat bazı ilginç tipteki türleri, burada  bahsedilmeye değer nitelikte görülmüştür.

LILIUM CANDIDUM (BEYAZ LİLİUM)

   Sürgünler, iyice açılmış, beş-altı adet çiçek taşır.  Saf beyaz renkteki çiçekler yoğun kokuludur. Çiçeklenme Haziran – Temmuz aylarında gerçekleşir. Çiçeklenmesinden, gelecek seneden itibaren faydalanmak isteniyorsa, Ağustos'tan Ekim'e kadar mutlaka dikilmelidir. Işık isteği fazla olan bu bitki nemden hoşlanmaz.

LILIUM LONGIFLORUM

   60-90 cm arsı boylanabilen, Haziran – Temmuz aylarında, uzun tüp şeklinde ve yatay, yoğun kokulu, üç ya da daha fazla çiçek veren bir bitkidir. Çiçekçilerin tezgahlarında yer alan güzel bir Lilium’dur. Dayanıklı olmamasına ve bahçe Liliumları arasında yer almamasına rağmen, bahsedilmeyi hak eden bir bitkidir.

LILIUM MARTAGON

   Fransa’nın bazı dağlık bölgelerinde kendiliğinden yetişen bir türdür. Dört ila on arasında çiçek adetine sahip gruplar ,70-100 cm’lik çiçek sapının üzerinde sarkık vaziyettedir. İç kısımları karmen renginde benekli olan morumsu kırmızı renkli çiçekler Mayıs – Temmuz ayları arasında açar.

Bu çok dayanıklı Lilium, sonbaharda, 15 cm derinliğe, serin ve hafif yapıdaki topraklara dikilir. Yarı gölge ortamlardan hoşlanır.

LILIUM REGALE

   Trompet şeklinde çok hoş kokulu, dış kısmı, saf beyaz loplu pembe renkte, boğaz kısmı ise sarı olan çiçekler, 70-90 cm’lik sapların üzerinde, dört ila sekiz adetten oluşan gruplar halinde yer alırlar.

   Lilium regale güneş alan iyi bahçe topraklarında yetişen dayanıklı bir türdür. Genç sürgünleri ilkbaharda, soğuğa karşı duyarlı olduğundan, toprak malçlanarak, vejetasyonun geciktirilmesi sağlanmalıdır.

LILIUM SPECIOSUM

   80-100 cm’lik sapında, büyük, hoş kokulu, tamamen açılmış, kırmızı lekeli saf beyaz renkte, en fazla on tane çiçek taşır. En tanınmış çeşidi, Lilium speciosum rubrum, pembe ve karmen rengindedir.

   Lilium speciosum album da saf beyaz çiçekli bir çeşididir.

   Lilium speciosum roseum ise karmen benekli pembe renkli çiçeklidir.

   Bu tür kireçten hiç hoşlanmaz. Çiçekler Ağustos – Eylül aylarında açar. Soğanları mart ayında, 15-20 cm derinliğe dikilir. Genellikle, çiçek sapı uzadıkça doldurulan saksılarda yetiştirilirler. Bu soğan üzerinde yeni köklerin oluşumunu tetiklemek için yapılan bir işlemdir. Toprakta, kumlu ve kireçsiz olma özelliklerini isteyen bu bitki, bitki yastıklarında ve fundalık topraklarda da yer alabilir.

LILIUM TIGRINUM

   1 m boyundaki sapı, Temmuz – Ağustos aylarında, en fazla yirmi tane sarkık çiçek taşır. Turuncumsu kırmızı çiçekleri, kızıl siyah beneklidir.

Bu dikkat çekici birkaç türden bağımsız, henüz elde edilmiş olan, Amerikan Lilium’ları adıyla tanımlanan melezler, gün geçtikçe, bahçelerde yer almak üzere diğerleriyle yarışa girmiştir.

Bunlar:

KUPA ŞEKLİNDE ÇİÇEKLİ LILIUM’LAR

   Kupa şeklinde, dik çiçekli Lilium’lardır. Çiçekler sapın ucunda gruplar halinde yer alır. Erken gerçekleşen çiçeklenmesi, Haziran – Temmuz aylarındadır.

TURBAN ŞEKLİNDE ÇİÇEKLİ LILIUM’LAR

   Lilium speciosum rubrum ve tigrum’un bir çeşididir.  Türban şeklindeki çiçekler, çoğunda gruplar halinde yer alır. Çiçeklenme Temmuz – Ağustos aylarındadır.

TROMPET ÇİÇEKLİ LILIUM’LAR

   Trompet şeklinde, yatay ya da aşağı doğru hafif eğik vaziyetteki, büyük çiçekleri, sapın ucunda piramit şeklinde gruplar oluşturur (Llillium regale’ın çeşidi). Çiçeklenme Temmuz – Ağustos aylarındadır.

Üretimi: Lilium iyi drene olan topraklardan hoşlanır. Eğer toprak nemliyse, çiçek tarhının daha yüksek seviyede oluşturulmasına dikkat edilmelidir. Toprak humusça zengin olmalıdır ve genellikle dikim için önerilen 30-40 cm’lik toprak kısmı, iki birim bahçe toprağı, bir birim humuslu toprak, bir birim de turbadan oluşan karışımla doldurulur.

   Bazı çeşitlerin, köklerini çiçek sapının altından, yani soğanın üzerinden çıkartma özelliği vardır. Bu özelliğe sahip olan soğanlar derince dikilmelidir. 20 ya da 25 cm derinlik yeterli olacaktır (Lilium regale ve tigrinum’da olduğu gibi).Soğanın altından köklenen diğerleri ise, daha az bir derinliğe ihtiyaç duyarlar (10-15 cm).İstisnai olarak, Lilium candidum, mümkün olduğunca, dinlenme döneminde, Ağustos'tan Ekim'e kadar olan süre zarfında dikilir. Soğanların üzerleri sadece 2-3 cm’lik bir toprak tabakasıyla örtülür.

   Bütün Lilium’lar, yeterli miktarda aydınlık bir  ortama ihtiyaç duyar. Öğleden sonra en az iki saat güneş almaları gerekir.Işığı ve güneşin sıcaklığını yansıtacak duvar, döşeme, vb.nin yakınına dikilmemelerine özen gösterilmelidir.

   Lilium’lar fazlaca besin gereksinimi olan bitkilerdir, bu nedenle derince köklenirler. Toprağa hayvani gübre ya da toprağın nemini koruyan ve yabani otların gelişmesini engelleyen ayrışmış yaprak tabakası serilmesi, vejetasyonlarını iyileştirir.

   Çiçeklerin soldukça toplanmaları, henüz tomurcuk halinde olanların gelişimini destekler. Eğer çiçekler buket yapılmak amacıyla kesilmek isteniyorsa, bu durumda, soğanın gelecek sene yeniden çiçeklenmeyi sağlayacak rezervi depolayabilmesi için gerekli yaprakların korunması amacıyla, sapın, dipten itibaren, en az üçte ikilik kısmı soğanda bırakılmalıdır. Bu yüzden çiçeklenmenin bitmesinden sonra bile, yaprakları yeşil olduğu müddetçe, düzenli olarak sulama yapılır.

   Yerlerinin değiştirilmesinden hoşlanmayan soğanlar, topak üstü bitki tutamları ortalarından bozulmaya başlamadıkça tekrar dikilmezler.Böyle bir durumla karşılaşıldığında ise, Eylül'de ya da Ekim başında soğanlar topraktan sökülür ve daha önce de belirtildiği gibi ayrılan yavru soğanları tekrar dikilir.

   Pek çok Lilium türü, özellikle de kupa çiçekli Lilium’lar, 14-15 cm çaplı saksılarda yetiştirilmeye uygundur. Saksılara doldurulacak toprak karışımı, iki birim katıksız toprak, bir birim çürük yaprak toprağı (humuslu) ve bir birimde kumdan oluşur. Drenajı desteklemek için, saksının dibine 2-3 tane iri çakıl konur. Daha sonra saksı yarıya kadar belirtilen toprak karışımıyla doldurulur. Soğanın konacağı yere, bir avuç kum eklendikten sonra, saksı üstten  2-3 cm kalacak şekilde toprakla doldurulur ve sulama yapılır. Daha sonra saksılar, ilkbahara kadar bekleyecekleri,serin bir ortama alınır. Bu saksılar açık havada tutuldukları taktirde çiçeklenme vaktinde olacaktır, eğer soğuk serada ya da aydınlık bir iç mekanda bekletilirlerse çiçeklenme vaktinden daha da erken gerçekleşir.

   Saksıda yetiştirilen Lilium’lar, büyüme dönemlerinde, komple sıvı gübrelerden çok faydalanırlar (örneğin ‘çiçekli bitkiler’ için üretilmiş sıvı gübreler kullanılabilir).

Uygulama alanı: Çalı gruplarının önlerine küçük gruplar halinde yerleştirilen Lilium’lar, irisler, lupinus’lar, papaver’ler, paeonia’lar ve delphinim’larla birlikte, görkemli bir bahçe dekorasyonu oluştururlar.  Aynı zamanda son derece zarif ve çok dayanıklı kesme çiçeklerdirler.