Sera gazı emiliminin azalması için yapılan karbon ofset alımlarıyla kişi, kendi etkisine eşdeğer miktarı dengeleyebiliyor. Karbon ofset(karbon dengesi), insanların çevreye etkisine göre çevresel sorumluluk almasına da yardım ediyor.

Karbon ofset (karbon dengesi), sera gazı emisyonunu azaltmayı amaçlayan finansal bir araç. Küresel ısınmaya bir çözüm olmak için gittikçe popüler olan bir yol. Karbon ofset, en basit haliyle şirketin ya da kişinin arabada, üretimde, uçuşta ya da evde açığa çıkardığı karbondioksiti dengelemesinin bir yolu. Açığa çıkarılan bu karbondioksit ise karbon ayak izi olarak adlandırılıyor. İnsanlar karbon ofset satın alarak karbon ayakizlerini dengeleleyebiliyorlar.

Karbon ofset, karbondioksit ya da ona eşdeğer gazların metrik tonlarıyla hesaplanabiliyor ve sera gazlarının ilk altı kategorisinin yerine geçebiliyor. Bir karbon ofset, bir metrik ton karbondioksidin ya da ona eşdeğer başka sera gazlarının azalmasına tekabül ediyor. Sera gazı emiliminin azalması için yapılan karbon ofset alımlarıyla kişi, kendi etkisine eşdeğer miktarı dengeleyebiliyor. Karbon ofset, insanların çevreye etkisine göre çevresel sorumluluk almasına da yardım ediyor.

Karbon ofset satın almak için iki çeşit pazar var. Bunlardan birisi çevresel kısıtlara uymak için yapılan alımların yapıldığı pazar. Şirketler, hükümetler ya da başka kuruluşlar, salımlarına izin verilen karbon miktarına uygun olması amacıyla karbon ofseti satın alıyorlar. 2006 yılında 5,5 milyar karbon ofset satın alınmış, bu da yaklaşık 1,6 milyar metrik ton karbondioksit azalmasına tekabül ediyor.

Bir diğer pazar ise oldukça küçük olan gönüllü pazarı. Örneğin bir birey, kişisel havayolu seyahatlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonunu telafi etmek için karbon ofset satın alabiliyor. 2006 yılında, yaklaşık 91 milyon karbon ofset gönüllü pazarında satın alınmış bu da 24 milyon metrik ton karbondioksit azalmasına tekabül ediyor.

Karbon ofset, genellikle finansal olarak desteklenen projelerde başarılı oluyor, böylece kısa ya da uzun vadede sera gazı emisyonu azaltılıyor. Bu projeler arasında yenilenebilir enerji üretebilen rüzgar santrali, biyokütle enerjisi ya da hidroelektrik santraller yer alıyor. Diğer bir proje tipi ise enerji verimliliği projeleri: Endüstriyel kirleticilerin yıkımı, gömülü metan atıkların yıkımı ve ağaçlandırma projeleri. Şirketlere göre karbon ofset projelerinin en popülerleri enerji verimliliği ve rüzgar türbini projeleri.

Karbon ofset özellikle enerji yoğunluğunun çevreye olan potansiyel negatif etkisi konusunda ilgili ve bilinçli olan batıdaki tüketiciler tarafından ilgi görüyor. Kyoto Protokolü'nde karbon ofset, pazarda iş yapabilen hükümetler ve özel şirketlerin karbon kredisi kazanması için bir yol olarak kabul edilmiş. Karbon ofset, Kyoto Protokolü'nde yer alan Clean Development Mechanism adı verilen madde ile, önlem alma projeleri üreten ve çevre korunması için fazladan faaliyetlerde bulunan şirketler için bir kredi kazanma yolu.

Karbon Ofset Kaynakları
CDM (Certified Emissions Reductions)¹, karbon ofset üretmeye uygun geniş kategorilerde gruplanan yaklaşık 200 tip projeyi destekliyor. Bu proje tipleri arasında, yenilenebilir enerji, metan azalması, enerji verimliliği, ağaçlandırma ve yakıt değiştirme yer alıyor.

Yenilenebilir Enerji
Yenilenebilir enerji denince akla ilk gelenler, rüzgar enerjisi, güneş enerjisi, hidroelektirk enerji ve bioyakıt. Bunlardan bazıları yenilenebilir enerji ve bilinen enerji kaynakları arasındaki fiyat farkını azaltmak için kullanılıyor, gittikçe artan ticari kârlılık yenilenebilir enerji kaynaklarının tercih edilmesini sağlıyor.

Renewable Energy Credits (REC)²'ler de konseptleri farklı olsa bile bazen karbon ofset yerine geçebiliyor. Karbon ofset sera gazı emisyonunun azalmasına yönelik, REC ise yenilenebilir enerji kaynaklarının ürettiği enerjinin niceliğiyle ilgileniyor. REC'i ofsete çevirmek için, temiz enerji karbon azalmasına çevirilmeli, yani üretilen temiz enerji miktarının alışılagelmiş yollarla üretilen enerjiye eşdeğer olması gözönünde bulundurulmalı.

Metan Yığını ve Yakımı
Bazı ofset projeleri, çiftlik hayvanları, gömülen atıklar ya da diğer endüstriyel atıklardan kaynaklanan metanın tutulması ya da yakılmasından oluşuyor. Metan, karbondioksitten 23 kat daha fazla küresel ısınma potansiyeli olan bir gaz, ama yandığı zaman, metanın her bir molekülü bir karbondioksit molekülüne dönüşüyor, böylece küresel ısınma etkisi %96 oranında azalıyor. Metan ayrıca anaerobik arıtmada kullanılıyor.

Enerji Verimliliği
Karbon ofset, yenilenebilir enerjiyle finanse edildiği zaman enerji temini için karbon yoğunluğunu azaltmaya yardım ediyor. Enerji koruma projeleri geniş kapsamlı enerji talebini azaltmaya çözüm arıyor. Bu kategoride finanse edilen karbon ofset tipleri şöyle sıralanıyor:

1. Aynı güç kaynağından hem ısı hem elektrik üreten donanımlar sayesinde, atığı ısı olan birçok güç kaynağının enerji verimliliği artıyor.
2. Akaryakıt verimliliği projeleriyle üretilen enerji temin etmek için birim başına kullanılan yakıt miktarını azaltmayı sağlayan donanımlar.
3. Enerji tasarruflu binalar, ısıtma, soğutma ve aydınlatma sistemlerinde harcanan enerji miktarını azaltıyor.

Endüstriyel Kirleticilerin İmhası
Hidroflorokarbon (HFCs) ve perfluorokarbon (PFCs) gibi endüstriyel kirleticilerin küresel ısınma potansiyeli karbondioksitin oranından binlerce defa daha fazla. Bu kategorideki HFCs, PFCs ve N2O, CDM'in verdiği ofsetin %71'ini azaltıyor.

Arazi Kullanımı, Arazi Kullanımı Değişimi ve Ormancılık
Arazi kullanımı ve arazi kullanımı değişimi ve ormancılık (LULUCF) projeleri doğal karbon çukurlarına odaklanıyor. Brezilya, Endonezya ve Afrika'nın bir kısmının sera gazı emisyonunun yaklaşık %20'si ormanlarının az olmasından kaynaklanıyor. Ormansızlaşmadan, ormanları koruyarak ya da ofset bütçesini orman odaklı projelerle yerine koyarak kaçınılabilir.

Emisyon Ticareti Yapan Projelerden Karbon Haklarını Satın Almak
Gönüllü satıcılar, kendi karbon emisyonlarını yasal yollarla satıyorlar. Hakların satın alınmasıyla, güç istasyonları, petrol rafineleri ve endüstriyel tesislerin sınırlara sadık kalması da sağlanmış oluyor.

Emisyon Ticareti Projesiyle Bağlantılar
Avrupa emisyon iznine göre 2008'den 2012'nin ikinci yarısına kadar her metrik ton karbondioksit için 21-24 Euro arasında ücret ödemek gerekiyor.

Chicago Climate Exchange de bir karbon ofset projesine sahip. Proje geliştiriciler emisyon azalmalarını, emisyon azalmasını hedef olarak kabul eden üyelerine satıyorlar.

The Western Climate Initiative de Kuzey Amerika'nın batı sınırıındaki eyaletlerde ofset projesine sahip bölgesel bir kuruluş. Aynı şekilde Amerika'nın kuzeydoğusundaki Regional Greenhouse Gas Initiative de karbon ofset projesi de içeren küçük bir programa sahip.

Türkiye'deki Karbon Pazarı'nın Son Durumu
Gönüllü karbon pazarı Türkiye'de de büyümeye devam ediyor. Mart 2009'daki bir habere göre "Türkiye'deki gönüllü karbon ticareti projeleri hızla artmış olup, 2008'in ilk çeyreğinde 30'dan 45'e ulaşmış. Bu da sera gazlarında yaklaşık 5 milyon ton azalma ve yaklaşık 20 milyon Euro kazanımla sonuçlanmıştır." Türkiye 2009'un başında Kyoto Protokolünü imzaladı fakat 2012 sonrasındaki konumu belirsiz.

1 Emisyon Azaltım Kredisi
2 Yenilenebilir Enerji Kredisi

 Kaynak: Wikipedia, Wikihow, greenpowerconferences.com Derleyen:Gökçe Aras (arkitera)