Soğanlı

   Kışın çiçeklenen soğanlı bitkilerin en dekoratiflerinden ve en beğenilenlerindendirler. Özellikle de kesme çiçek olarak çok tercih edilirler. Düz ve sert soğanı, uzun ve sivri yaprakların tam ortasından, çok sayıda çiçekten oluşan başak şeklinde kurulları taşıyan düz bir çiçek sapı yükseltir. Çiçekler o denli sıkışıktır ki sadece bir yüzleri görünür. Saf, benekli, çizgili yapıdaki canlı çiçek renkleri, beyazdan  mora kadar değişen, hatta sarı, pembe ve kırmızının da dahil  olmak üzere geniş bir yelpazeye sahiptir.

Üretim şekillerine göre iki kategoriye ayrılırlar:

İLKBAHARDA DİKİLEN GLADIOLUS’LAR

GLADIOLUS GRANDIFLORUS

   Çiçeklenme zamanında boyu 1m’den 1,60 m’e kadar değişebilen, güçlü ve sert saplı, gür bir türdür. Çiçek sapı, dipten başlayıp tepeye kadar kesintisiz devam eden çiçeklerle bezeli, yoğun bir başak şeklindedir.  Bu türde saf mavi hariç her renkte çiçek vardır. Hatırı sayılır miktardaki çeşitleri, uzmanlar tarafından sürekli yenilenmektedir. Küçük sapmalar, zaman içinde, en eski türlerin kaybolmasına sebep olur. Belirli boyutları ve renkleri dışında bu çeşitler gelişimlerinin hızıyla da birbirlerinden ayrılırlar. En erken çiçeklenenlerinin dikimleriyle, çiçeklenmeleri arasında yaklaşık altmış günlük bir süre mevcutken, daha geç çiçeklenenler için bu süre yüz gün kadar olacaktır.

Dikkat çekici özelliği: Görkemli kesme çiçeklerin üretiminde kullanılmasıdır.

Toprak ve ışık isteği: Hafif, serin ve gübreli topraklarda (bir sene önce gübrelenmiş olmalıdır), güneşli ortamlarda yetişir.

Üretimi: Çok kolaydır. Çiçeklenme zamanı geldiğinde hayal kırıklığına uğramamak için, satın almadan önce soğanların büyüklüğüne dikkat edilmelidir. Genellikle en güzel çiçekleri, en büyük soğanlar vereceklerdir. Ticari ortamlardaki soğanların, 10-12 cm’lik bir çapa ulaşmış olmaları, genellikle yeterli bulunur. Gladıolus’ların büyük çiçekli melezleriyle iyi sonuçlar elde edebilmek için, soğanın çapın yukarıda belirtilenden daha düşük olmaması gerekir.Büyük soğanlara oranla daha fazla özen gerektiren küçük soğanlar, gruplar halinde bitki yastıklarında ve orta boylu kesme çiçeklerin üretiminde kullanılırlar. Nitelikli çiçekler üretebilmek için, 14-16 cm ya da daha üstü çaplarda soğanların dikilmesi tercih edilmelidir.

   Soğanlar Mart – Nisan aylarından Temmuz'a kadar dikilmelidir. Çeşit seçimi, çiçek açma zamanları göz önünde bulundurularak yapılırsa, Haziran'dan sonbahara dek kademeli, dolayısıyla daha uzun sürecek bir çiçeklenme elde etmek mümkündür. Soğanlar 10 cm derinliğe, aralarında 20’şer cm kalacak şekilde dikilmelidir. Bitkiler yazın, özellikle dördüncü yaprağın oluşmasından sonra düzenli olarak sulanmalıdır. Çünkü bu dönem çiçeklenmenin oluşumunun başlama evresiyle çakışır.  Ayda üç ya da dört kez sulama suyuna komple bir çiçek gübresi katılmalıdır.

   Büyük ebatları sebebiyle, melez çeşitleri rüzgara karşı duyarlıdır. Bu nedenle bitkiler, iki yanından tahta çakılmış kazıklara tutturulmuş, çaprazlanmış sicimlerle, yerden 50 cm yüksekliğe denk gelen bir noktadan desteklenmelidir. Ya da daha da iyisi, delikleri 10-15 cm arasında değişen aynı şekilde toprağa paralel olarak gerilmiş bir kafesle de desteklenebilirler. Bu durumda uzayan bitkiler, çaprazlanmış sicimlerin ya da kafes deliklerinin arasından geçerek, doğrudan desteklenmiş olacaktır. İlkbaharda dikilmiş olan soğan, çiçeklenme esnasında tüm besin rezervlerini harcamış olur. Zayıflayan soğanın hemen üzerinde, kendisinin yerini alacak, aynı özelliklerde bir soğan oluşur. Bu soğan gelecek sene aynı biçimde kullanılacaktır.

   Eğer kesme çiçek olarak üretilmesi isteniyorsa, sapların toprak sevisinde kesilmemeli, dipten itibaren en az dört yaprağın kalmasına izin verilmelidir. Bu diğerinin yerini alacak soğanın beslenebilmesi için kaçınılmaz bir gerekliliktir.

   Bu uyarıya uyulmadığı taktirde, soğan oluşamayacak ve bitki yeniden kullanılamayacaktır. Yine aynı sebepten ötürü, yapraklar sararıp, vejetasyonun durduğunun sinyalini vermedikçe, sulamaya devam edilmelidir.

·        Soğanların sökülmesi ve saklanması

   Soğukların başlamasından önce olan bu evre, genellikle ekim sonunu bulur. Soğanlar yapışık oldukları topraktan sökülür ve sapları uzunluğu 10 cm olacak şekilde kesilir. Soğanlar kurumaya bırakıldıktan ve genellikle etraflarında yer alan soğancıklardan ve artık kolayca ayrılan saplardan temizlendikten sonra, ilkbaharda yeniden dikilinceye kadar, soğuğa karşı korunaklı, serin bir ortamda saklanır.

·        Çoğalmaları

   Tohum yoluyla üretilmeleri, yeni çeşitler arayan işin uzmanları tarafından gerçekleştirilir. Çünkü   tohumla üretimleri çok az sayıda, kayda değer nitelikte bitki elde edilmesini sağlar.

Uygulama alanı: Aslen kesme çiçek olarak kullanılır. Çeşitlerin çiçeklenme dönemlerinin, birbirini takip edecek şekilde seçilmeleri durumunda, üretim kolaylıkla zamana yayılabilecektir.

Gladiolus grandiflorus aynı zamanda gruplar halinde bitki yastıklarında, çok yıllık bitkiler arasında ya da çiçek tarhlarında kullanılır.

KÜÇÜK ÇİÇEKLİ MELEZ GLADIOLUS’LAR YA DA KELEBEK GLADIOLUS’LAR

   Soğanlarının çapı 12 cm’i geçmez. 80-100 cm yüksekliğinde, genellikle farklı renklere sahip çiçekçiklerle bezeli çiçek sapları oluştururlar.

Dikkat çekici özelliği: Çiçeklerinin zarifliği ve ilginçliğidir. Saplarının orta yükseklikte olması da bir diğer özelliğidir.

Toprak ve ışık isteği: Büyük çiçekli Gladiolus’larla  aynı ortamları, yani hafif yapıda, serin ve bir sene öncesinden gübrelenmiş toprakları sever. Güneşli alanları tercih eder.

Üretimi: Melez Gladiolus’larınkiyle aynıdır.

Uygulama alanı: Kesme çiçek olarak ve bitki yastıklarında kullanılır.

SONBAHARDA DİKİLEN GLADIOLUS’LAR

GLADIOLUS COLVILLEI

   70 cm yüksekliğinde çabuk gelişen bir bitkidir. Bu türün mor ve gri renkli çiçeği geniştir ve iyi açılır. Taç yapraklarının içleri sarı lekelidir.

Dikkat çekici özelliği: İlkbahar çiçeklenmesidir.

Toprak ve ışık isteği: Sıcak ve güneşli ortamlardaki her çeşit sağlıklı toprakta yetişir.

Üretimi: Sadece güneyde ve kışın yumuşak geçtiği bölgelerde, donlardan korunması koşuluyla doğrudan toprakta üretilebilir.

Ekim – Kasım  aylarında, 10 cm derinliğe, 10 cm’lik aralıklarla, çizgisel olarak ya da gruplar halinde dikilir. Çiçeklenmeden sonra soğanlar sökülür ya da alanda bırakılır.

Bu bitkiler küçük kasalarda ya da saksılarda yetiştirildiğinde, kışın donlardan korunaklı alanlara alınabilirler.

Uygulama alanı: Kesme çiçek olarak kullanılır.